Cấu tạo, chuyển hóa và chức năng
Read Morey học phổ thông
tìm hiểu về cholesterols
sơ lược về tên gọi
- Fat / Mỡ tên gọi chung, thường chỉ mỡ đặc (dưới da, trong ổ bụng hay trong cấu tạo).
- Axit béo: đơn vị cấu tạo mỡ và năng lượng.
- Lipid: tên gọi chung cho các loại Cholesterols, Triglycerides…(tên các dạng mỡ chuyên biệt) có trong cấu tạo tế bào và trong máu.
- Các dạng triglycerides và cholesterols gắn với protein để hòa tan trong nước (lưu hành được trong máu) gọi là Lipoprotein gồm: Chylomicron, VLDL-cholesterols, IDL-cholesterols, HDL-cholesterols, LDL-cholesterols
Các chỉ số xét nghiệm
Tiêu hóa mỡ/Cholesterol
Cholesterols là dạng mỡ đặc biệt chỉ có trong mỡ động vật.
- Mỡ trong thực phẩm gốc động vật được dịch mật và men tiêu hóa “tách ra” thành các axit béo, Triglycerides và Cholesterols và được tế bào ruột “đóng gói” thành Chylomiron hấp thu vào máu để cung cấp Axit béo, Triglycerides và Cholesterols cho nhu cầu sử dụng tế bào.
Cấu tạo và chức năng
Một phần Chylomiron được gan “chế biến” thành các dạng khác nhau tùy vào các nhu cầu khác nhau của cơ thể:
- Chylomyron, VLDL-C, IDL-C: Cung cấp Axit béo, Triglycerides và Cholesterol cho mô, tế bào sử dụng trong các chức năng và năng lượng.
- LDL-C: Cung cấp cholesterols để sửa chữa “vá” tổn thương (bị “hiểu lầm” là lắng đọng làm xơ vữa mạch máu!)
- HDL-C: Cung cấp triglycerides, cholesterols để tái tạo tế bào, mô mới thay thế tb, mô tổn thượng và dọn dẹp LDL-C “sẹo”
Sai lầm về Cholesterols
LDL-C là Cholesterol “XẤU”
- Trong các bệnh lý liên quan đến mạch máu như tai biến mạch máu não, tai biến mạch máu tim, cao huyết áp.v.v. người ta tìm thấy sự có mặt của LDL-cholesterol tại các tổn thương xơ vữa, mạch máu hẹp và lượng clolesterols cao trong máu; nên kết luận do chế độ ăn nhiều mỡ gốc động vật gây dư thừa và lắng đọng và làm mạch máu bị xơ vữa.
Nhưng thực tế y học ngày nay thấy rằng:
- Do lòng mạch máu bị tổn thương (do nhiều nguyên nhân khác nhau như lượng đường cao, tỉ lệ HbA1C cao, insulin cao…) và gan phải sản xuất nhiều LDL-C để sửa chữa (vá) tổn thương.
Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng:
- Cholesterols (LDL-C) tăng cao trong máu: Chỉ nói lên (là triệu chứng của) mạch máu đang bị tổn thương cần LDL-C nhiều để sửa chữa chứ không phải LDL-C gây ra tổn thương; Cần tìm nguyên nhân để điều trị.
- Không có sự liên quan về tỉ lệ giữa lượng cholesteros trong máu cao với số lượng bệnh nhân bị tai biến mạch máu.
Cholesterols trong thực phẩm
- Cholesterols là dạng mỡ đặc biệt chỉ có trong thực phẩm gốc động vật. và rất cần thiết cho cơ thể trong việc tái tạo tế bào và các chất thiết yếu khác như mật, hormon, vitamin…
- Mỗi ngày cơ thể cần 3,5g Cholesterols. Nếu không “ăn” đủ từ thực phẩm gốc động vật, gan phải vất vả tạo từ thực phẩm gốc thực vật (carb, đường) (chất lượng không cao và sinh các chất trung gian không tốt)
Tiêu hóa mỡ/Cholesterol
- Acit dạ dày “tán nhuyễn” mỡ
- Tại tá tràng:
Gan và túi mật : tiết dịch mật - Tụy tiết men tiêu hóa mỡ (Lipase)
- Thức ăn (mỡ) trộn lẫn với dịch mật men tiêu hóa mỡ “tiêu hóa” mỡ thành các thành phần Axit béo, Cholesteols, Trigclycetides và được chuyển đến ruột non để hấp thu.
- Xem thêm bài “Tìm hiểu về Mỡ”
Tóm lại
- Mỡ, Triglycerides, Cholesterols là các thành phần quan trong trong cơ thể. Tham gia trong cấu tạo, tái tạo, sửa chữa mô tế bào, giữ nhiều chức năng thiết yếu và là nguồn năng lượng chính.
- Hệ tiêu hóa người có các bộ phận và men tiêu hóa chuyên biệt để chế biến “mỡ động vật” thành “mỡ người”. Nên thực phẩm gốc động vật là thực phẩm đúng đắn cho bản chất cấu tạo của người.
- Cholesterols và một số axit béo chỉ có trong thực phẩm gốc động vật nên ta cần phải “ăn” vào.
- Cholesterols cao trong máu và có trong mạch máu không phải là nguyên nhân gây nên mà là hệ quả (triệu chứng) của tổn thương mạch máu. (cần tìm nguyên nhân để điều trị)
- Hy vong với kiến thức y học phổ thông trên giúp các bạn chọn lựa đúng đắn chế độ ăn uống để giữ gìn sức khỏe.
Bs. Đỗ Quang Vinh
Cần tư vấn riêng LIÊN HỆ BS. VINH